Yumurtalık kistleri, kadınların üreme sisteminde sıklıkla rastlanan bir sorundur. Yumurtalıkların içindeki sıvı dolu kesecikler olarak tanımlanabilirler. Küçük boyutlu kistler genellikle belirti vermezken, büyük boyutlu kistler ise şiddetli ağrı gibi rahatsızlıklara neden olabilir. Yumurtalık kistleri fizik muayene ve görüntüleme testleri ile teşhis edilir. Tedavi seçenekleri arasında bekleme, ilaç tedavisi ve cerrahi müdahale yer alır. Büyük boyutlu veya tehlikeli kistler için cerrahi müdahale genellikle önerilir. Ancak küçük boyutlu kistleri takip etmek de bir tedavi seçeneği olarak düşünülebilir. Yumurtalık kistleri hakkında daha fazla bilgi için yazımızın devamını okuyabilirsiniz.
Yumurtalık Kistleri Nedir?
Yumurtalık kistleri, yumurtalıklarda oluşan sıvı dolu keseciklerdir. Genellikle zararsızdırlar, ancak bazı durumlarda ciddi sağlık sorunlarına neden olabilirler. Yumurtalık kistleri çoğunlukla hormonal değişimler veya yumurtalık dokusundaki anormal büyümeler nedeniyle oluşurlar. Her yaşta kadında oluşabilirler, ancak genellikle üreme çağındaki kadınlarda görülürler. Yumurtalık kistleri, sağlıksız yaşam tarzı, stres, genetik faktörler ve diğer hastalıklar gibi faktörlerden de etkilenebilirler.
Belirtiler
Yumurtalık kistleri kadınlarda oldukça yaygın bir durumdur. Ancak, çoğu zaman hiçbir belirtiye sebep olmazlar ve tamamen tesadüfen teşhis edilirler. Yumurtalık kistlerinin belirtileri, kistlerin boyutuna, tipine ve konumuna göre değişebilir. Ancak, bazı ortak şikayetler şunlardır:
- Karın bölgesinde ağrı veya rahatsızlık
- Adet döngüsünde değişiklikler
- Alt karın bölgesinde şişlik veya dolgunluk hissi
- İlişki sırasında ağrı veya rahatsızlık
- İdrar yaparken veya bağırsak hareketleri sırasında ağrı veya rahatsızlık
- Mide bulantısı ve kusma
- Yorgunluk
Küçük boyutlu kistler genellikle herhangi bir belirtiye neden olmazken, büyük boyutlu kistler ağrı, şişkinlik ve diğer rahatsızlıklara sebep olabilir. Bu nedenle, herhangi bir belirti varlığında bir doktora başvurmak önemlidir.
Küçük Kistlerde Belirtiler
Küçük boyutlu bir yumurtalık kisti genellikle belirti vermez ve tesadüfen yapılan ultrason muayenelerinde tespit edilir. Ancak bazı kadınlarda hafif karın bölgesi ağrısı veya rahatsızlık hissi gibi hafif belirtiler ortaya çıkabilir. Kist büyüdükçe, ağrı ve rahatsızlık artabilir. Bunun yanı sıra, adet döngüsünde düzensizlikler ve adet kanamasında değişiklikler de yaşanabilir. Eğer bu belirtilerden herhangi biri görülüyorsa bir kadın doğum uzmanına başvurulmalı ve detaylı bir muayene yapılmalıdır.
Büyük Kistlerde Belirtiler
Büyük boyutlu bir kistte belirtiler, küçük boyutlu kistlerdeki belirtilerden daha belirgindir. Bu tür kistler, karındaki baskı nedeniyle şişlik ve doluluk hissine neden olabilir. Belirtiler arasında ağrı, rahatsızlık ve sık idrara çıkma bulunabilir. Ayrıca, cinsel ilişki sırasında ağrı olabilir. Bazı kadınlar, alt karın bölgesinde çekilen kasılmalar ve gevşemeler hissedebilirler. Bu belirtilere ek olarak, mide bulantısı, kusma, ateş veya deri döküntüleri de oluşabilir.
Eğer bunlardan herhangi biri bir kadında ortaya çıkarsa, özellikle de adet döngüsünün dışındaki günlerde ortaya çıkarsa, tıbbi yardım almak önemlidir. Büyük kistler, zaman içinde patlayarak ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir, bu nedenle tanıya ve tedaviye erken başlamak önemlidir.
Tanı
Yumurtalık kistleri, belirtilerine ve şiddetine bağlı olarak farklı şekillerde teşhis edilebilir. Fizik muayene, pelvik muayene ve ultrason sonuçları gibi yöntemlerde kullanılabilir. Fizik muayene, teşhisin başlangıcındaki ilk adımdır ve belirtiler belirginse kistleri hissedebilir. Pelvik muayene, kadınların üreme organlarının incelenmesi için kullanılan bir yöntemdir. Ultrason sonuçları, yumurtalık kistlerinin boyutlarını ve şekillerini gösterir. MR ve CT taramaları da yumurtalık kistlerinin teşhisinde kullanılabilir. Ancak, her zaman görüntüleme testleri yöntemiyle teşhis yapılmaz, bazen bekleyip kistlerin büyümesini izlemek daha uygun olabilir.
Fizik Muayene
Fizik muayene, yumurtalık kistlerinin teşhisi için yapılacak birkaç testten biridir. Doktor, karnınızı hafifçe dokunarak kistin boyutunu belirleyebilir. Ayrıca, pelvik bölgenize özel bir cihazla bakarak kistlerin şeklini, büyüklüğünü ve sayısını görebilir. Fizik muayene sırasında ayrıca sağlık geçmişinizle ilgili sorular da sorulabilir. Doktorunuz, regl döngünüzün düzenli olup olmadığını ve ağrı veya şiddetli kanama gibi sorunlar yaşayıp yaşamadığınızı da sorabilir.
Bu testler sayesinde doktorunuz, yumurtalık kistlerinin boyutu, sayısı ve şekline dair bilgi edinebilir. Laboratuvar testleri de yapılabilir. Bu testler, kistlerin içeriğini belirlemeye yardımcı olabilir. Muayene sonucunda doktorunuz, yumurtalık kistinin hangi tedavi yönteminin en uygun olduğuna karar verebilir.
Görüntüleme Testleri
Yumurtalık kistlerinin teşhisinde görüntüleme testleri önemli bir rol oynar. Ultrasonografi (USG) en sık kullanılan testtir ve kitlelerin büyüklüğünü ve karakteristiğini belirlemek için kullanılır. Bilgisayarlı tomografi (BT) de kitlelerin doğasını belirlemek için kullanılır ve daha detaylı görüntüler sağlar. Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) kistlerin yapısını daha ayrıntılı olarak gösterir. Kistlerin çıkarılması gerektiğinde, laparoskopik özellikle büyük kistler için uygun bir tedavi seçeneği olabilir.
Tedavi Seçenekleri
Yumurtalık kistleri, tedavisi için birkaç seçenek sunar. Kistler küçükse ve belirtileri yoksa, tedavi gerekmez. Ancak, kist büyüdüğünde veya belirtiler ortaya çıktığında, doktorunuz bazı tedaviler önerebilir.
- Beklemek: Küçük kistlerin tedavisi, doktorunuzun sizi düzenli olarak takip etmesini gerektirir. Çoğu zaman, bu beklemek en iyi tedavi yöntemi olabilir. Kist boyutu ve belirtilerin sıkılığına bağlı olarak, doktorunuz her üç ila altı ayda bir fizik muayene ve görüntüleme testi yapabilir.
- İlaç Tedavisi: Doktorunuz, doğum kontrol hapları dahil olmak üzere bazı ilaçları reçete edebilir. Bu ilaçlar, kistlerin küçültülmesine veya belirtilerin azaltılmasına yardımcı olabilir.
- Cerrahi Tedavi: Cerrahi tedavi, kistin boyutuna, cinsi ve belirtilere bağlı olarak önerilir. Kistektomi, yalnızca kistin alınması için bir cerrahi işlem olabilir. Ooferektomi ise kistin yanı sıra yumurtalığın da çıkarılmasını gerektirir. Cerrahi tedavi, genellikle büyük veya olası kanserli kistlerde yapılmaktadır.
Tüm seçenekler doktorunuz tarafından sizin durumunuza özel olarak değerlendirilir. Tedavi seçenekleri hakkında doktorunuzla konuşun ve doğru seçeneği belirlemek için verdiği tavsiyelere uygun olarak hareket edin. Tedavinin ardından, doktorunuz düzenli kontroller yapacaktır ve kist yeniden büyümeye başlarsa, ek tedaviler önerilebilir.
Beklemek
Yumurtalık kistine sahipseniz ve kistiniz küçük boyutlarda ise, doktorunuz beklemeyi öneriyor olabilir. Küçük kistler genellikle kendiliğinden kaybolabilir veya büyüme göstermeyebilirler. Bu nedenle, beklemek bazı durumlarda en iyi tedavi seçeneğidir.
Bu süre boyunca, doktorunuz düzenli olarak sizi izleyecektir ve kistin büyüyüp büyümediğini kontrol edecektir. Kistiniz büyük boyutlara ulaşmaya başladığında veya belirtileriniz artarsa, doktorunuz diğer tedavi seçeneklerini değerlendirecektir.
İlaç Tedavisi
Yumurtalık kistleri, ilaç tedavisi ile küçültülebilir veya yok edilebilir. Bu tedavi şekli, kistin tipine ve boyutuna bağlı olarak değişebilir. Hormonal dengesizliklerin yol açtığı kistlerde, doğum kontrol hapları kullanılabilir. Bu haplar, kistlerin büyümesini durdurabilir veya küçülmesine yardımcı olabilir. Kistlerin kanserli olabileceği durumlarda, kemoterapi veya radyasyon tedavisi de ilaç tedavisi seçenekleri arasında yer alabilir. Ancak, bu durumlar nadirdir. İlaç tedavisi seçeneği, cerrahi müdahale riskinin yüksek olduğu durumlarda tercih edilebilir. İlaç tedavisinin yan etkileri arasında mide bulantısı, baş dönmesi, meme hassasiyeti ve karın ağrısı gibi belirtiler yer alabilir. Bu yan etkiler, kistlerin tipine ve kullanılan ilaçlara bağlı olarak değişebilir.
Cerrahi Tedavi
Yumurtalık kistlerinin cerrahi yollarla tedavi edilmesi, genellikle kistin boyutu, türü, belirtileri, hastanın yaşı, sağlık durumu ve çocuk sahibi olma durumu gibi faktörlere bağlıdır. Küçük boyutlu kistler genellikle takip edilirken, büyük kistler veya kanser şüphesi olan kistler genellikle cerrahi müdahale gerektirir.
Cerrahi tedavi, kistin çıkarılması ya da yumurtalık veya yumurtalık tüplerinin tamamen çıkarılması gibi farklı yöntemlerle gerçekleştirilebilir. Kistektomi, sadece kistin çıkarılması anlamına gelirken, ooferektomi, yumurtalık veya yumurtalık tüplerinin tamamen çıkarılmasını ifade eder.
Kistektomi, genellikle büyük olmayan kistler için uygun bir seçenektir. Laparoskopik veya açık cerrahi olarak gerçekleştirilebilir. Laparoskopik cerrahi, küçük bir kesi ile bir kamera ve cerrahi aletlerin kullanılmasıyla gerçekleştirilir. Açık cerrahi, karnın açılması ve kistin çıkarılması için büyük bir kesi gerektirir.
Öte yandan, ooferektomi, kanser şüphesi olan veya menopoza girmiş kadınlarda uygulanabilir. Bu işlemde, yumurtalık veya yumurtalık tüpleri tamamen çıkarılır. Bazı durumlarda, histerüktomi (rahmin çıkarılması) da yapılabilir.
Her ne sebeple olursa olsun, cerrahi tedavi tek başına veya ilaç tedavisiyle birlikte kullanılabilir ve büyük oranda başarılı sonuçlar vermektedir.
Kistektomi
Kistektomi, kötü huylu tümör şüphesi olan veya 8 cm’den büyük kistlerin tedavisi için uygulanan bir cerrahi işlemdir. Bu işlem sırasında, overin kistli kısmı çıkarılır. Bu, daha fazla büyümesini veya kansere dönüşmesini engeller. Kistektomi ameliyatı iki şekilde gerçekleştirilebilir: açık cerrahi veya laparoskopik cerrahi. Açık cerrahi, genellikle büyük kistleri çıkarmak için kullanılırken, laparoskopik cerrahi daha küçük kistlere uygulanır. Bu işlem genellikle kısa süreli bir hastanede kalış gerektirir ve tamamen iyileşmek birkaç hafta sürebilir.
Ooferektomi
Ooferektomi, yumurtalıkların tamamen çıkarılması anlamına gelir. Bazı durumlarda, kistik olmayan yumurtalık tümörleri nedeniyle veya kanser olması durumunda, tüm yumurtalık alınması gerekir. Bununla birlikte, bazı durumlarda, sadece kistik odakların bulunduğu yumurtalık çıkarılabilir. Bu seçenek, bir doktorla görüşerek ve hastanın belirli ihtiyaçlarına göre karar verilir.
Ooferektomi, genellikle ileri yaşta veya menopoz sonrası kadınlarda uygulanır. Bu tedavinin yapılması, kanser riskini azaltabilir ve özellikle ailesinde yumurtalık kanseri öyküsü olan kadınlar için önerilir. Ancak, genç kadınlarda bu tedavi seçeneği genellikle en son seçenek olarak uygulanır, çünkü yumurtalık çıkarıldığında doğurganlık fonksiyonu da kaybolacaktır.
Takip
Tedavi sonrasında, kistlerin tekrar oluşup oluşmadığı için düzenli olarak takip edilmesi önemlidir. Doktorunuz, kistin büyüklüğüne ve iyi huylu veya kötü huylu olup olmadığına bağlı olarak, takip sıklığını belirleyecektir. Takip, kan testleri, ultrason veya MRI gibi görüntüleme testleri kullanılarak yapılabilir.
Ayrıca, kistin belirtileri de takip edilmelidir. Kistin tekrar oluşması durumunda, belirtiler arasında karın ağrısı, şişkinlik, sırt ağrısı, idrar problemleri, adet düzensizlikleri ve kilo alma gibi şikayetler bulunabilir. Bu belirtileri fark ederseniz, doktorunuza hemen bildirmelisiniz.
